Het gemiddelde geluk van de Nederlanders was 7,4 op een schaal van 1 tot 10 in het ‘World Happiness Report 2015‘. Daarmee staat Nederland op de zevende plek van de wereld. Mooi. Nummer 1 Zwitserland heeft een 7,6. We doen lekker mee, zou je kunnen zeggen.
Aan de andere kant: halen we een tweede plaats op een WK voetbal zijn we diep bedroefd.
Dus we zijn best wel een beetje heel erg gelukkig hier. Waarschijnlijk. Vinden in ieder geval die lui van dat rapport. En die lijken er verstand van te hebben.
Ik ben op zoek gegaan naar het antwoord op de vraag of geluk nou komt door economische groei of andersom. En waarom Nederland nou op een zevende plaats staat. Wat de rol van de overheid daarin is. En hoe blij we daar nou mee zouden moeten zijn.
In De Correspondent schreef gastcorrespondent Sanne Blauw over de vraag of de Staat zich bezig moet houden met het nastreven van geluk voor haar burgers. Zij concludeert dat de Staat zich beter kan richten op de ongelukkige meerderheid dan op de gelukkige massa door het creëren van de juiste omstandigheden. Daarnaast door preventieve maatregelen te nemen tegen ongeluk en door het makkelijker maken (‘nudgen’) van ‘de betere keuzes’.
Geluk is te persoonlijk om er een overheidstaak van te maken is de conclusie. De Staat moet geen ‘geluksmachine’ zijn, maar kan hooguit fungeren als ‘pechdemper’.
Het voornoemde artikel van Sanne Blauw is deel drie van een drieluik. In het eerste deel daaruit gaat de schrijfster in op de vraag wat geluk eigenlijk is en waarom dat een belangrijker gegeven zou zijn dan rendement. Zij stelt dat geluk de motor is onder het rendement en je dus beter geluk kunt meten zodat het rendement er uiteindelijk uit komt.
Inmiddels heeft de OESO richtlijnen bepaald voor wat geluk is en hoe je het kunt meten, zodat het beter vergelijkbaar is. De OESO definieert geluk, of subjectief welzijn, als ‘een goede mentale gesteldheid, met inbegrip van alle verschillende evaluaties, positief en negatief, die mensen maken van hun leven en de emotionele reacties van mensen op hun ervaringen.’
Daar hebben we ook nog niet zoveel aan. Maar het thema ‘geluk’ wordt wel op steeds meer plekken populair. Begin dit jaar schreven Hella Hueck van RTL Z en econoom Robert Went van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) een artikel voor RTL Nieuws waarin zij ingaan op de vraag wat de groei van de economie betekent voor ons welzijn en geluk. Terwijl het daar toch om draait in het leven.
De Britse Premier David Cameron heeft in 2010 het volgende gezegd: “We gaan de vooruitgang van ons land meten, niet alleen hoe onze economie groeit, maar hoe onze levens beter worden; niet alleen ons levenspeil, maar de kwaliteit van ons leven. (…)
Het meten van nationaal welzijn zal een nationaal debat openen over wat echt van belang is, niet alleen in de regering, maar ook onder de mensen die ons leven beïnvloeden: in de media; in de zakenwereld; onder de mensen die de producten ontwikkelen die we gebruiken, die de steden bouwen waarin we leven, en die de cultuur vormgeven waarvan we genieten.”
Hueck en Went pleiten voor een vergelijkbaar nationaal debat in Nederland om meer gegevens te verzamelen over ons eigen nationale welzijn, om op basis daarvan het gesprek met elkaar aan te gaan over welke keuzes wij als samenleving maken en wat dat voor impact heeft op ons welzijn en geluk.
Mooie big data uitdaging.
Vorige week las ik een artikel met de veelzeggende titel ‘Rendementsdenken heeft onze geest verziekt‘. “We moeten studenten niet pushen om louter te doen waar ze goed in zijn of waar het geld valt te halen, maar waar ze gelukkig in zijn.”, aldus auteur Ramsey Nasr. Door het knijpen van budgetten voor kunst & cultuur sterven ‘andersdenkenden’ uit. Wordt er teveel managementtaal gesproken. Wordt er teveel gekeken naar wat geld oplevert in plaats van wat waarde oplevert.
Een collega van mij zei eens: “Winst staat niet voor niets als ‘resultaat’ op de verlies- en winstrekening”. Je kunt niet sturen op het resultaat, je kunt alleen maar sturen op de bovenliggende zaken die uiteindelijk het resultaat bepalen.
Moet je symptomen bestrijden of de oorzaak aanpakken? Voorkomen of genezen?
Wat als we alle effort van UWV en andere instanties, stoppen in de groep die wel werkt. Om te voorkomen dat ze uitvallen, ziek worden of er als eerste uitvliegen omdat ze toch al niet performden.
Stuur iedereen naar Cambridge op kosten van de Staat.
Maar ondanks de mooie onderzoeken en definities blijft ‘geluk’ een persoonlijk en subjectief gegeven. In mijn vorige blog stelde ik al de vraag wat dat ‘geluk’ is wat wij nastreven.
Ik denk wel dat ‘rendementsdenken’ en het blijvende streven naar ‘economische groei’ meer vervangen mag worden door ‘geluksdenken’.
Mark Rutte heeft in 2008 gezegd: ‘De Staat moet klein en krachtig zijn, geen geluksmachine die mensen hun hele leven uit handen neemt. Het geluk zit in de mens, niet in de Staat.’. David Cameron, Angela Merkel en Nicolas Sarkozy stellen juist dat geluk meer aandacht moet krijgen in overheidsbeleid. Voormalig Europees Voorzitter Herman Van Rompuy stuurde het World Book of Happiness aan alle wereldleiders en vroeg ze om geluk op hun politieke agenda te zetten.
Dan ben ik het dus met Van Rompuy eens en steun ik Cameron, Merkel en Sarkozy. Laten we kijken naar wat leuk is in plaats van naar dat wat geld oplevert. Want van rijkdom word je niet zomaar gelukkig. Ik ben benieuwd wie van onze politieke helden dit thema op gaat pakken. Maar we gaan pas in 2017 weer stemmen, dus dat zal nog wel ruim een jaar duren.
In het wapen van Nederland staat ‘je maintiendrai’. Ik moest het even opzoeken, maar dit betekent ‘ik zal handhaven’. Dat laat genoeg ruimte om vanaf nu geluk te gaan handhaven.
Groeten,
Frank
