Jezelf veranderen is niet makkelijk. Gelukkig is er een hoop kennis beschikbaar die je kunt gebruiken. Nadat ik je de afgelopen maanden heb verteld hoe je brein werkt ben ik vorige week begonnen met uitleggen hoe je bewuste keuzes maakt. Daar ga ik de komende weken mee verder. Deze week over het doorbreken van patronen.
Het gaat tegenvallen en loopt anders dan je had gepland. De stemmetjes van je superego, je angsten en remmingen, je uitstelgedrag, je gaat aan alle kanten tegengehouden worden door jezelf. En ondanks dat je vooruit wil, wil blijven leren en went aan je geluksniveau sta je nou niet direct te springen om het helemaal anders te gaan doen.
We zijn biologisch, maar ook fysiek nog niet eens bekomen van de verandering dat we niet meer en grotten leven en achter wilde dieren aan zitten. Daarom hebben we stress en rsi, maar ook obesitas.
Er zijn maar twee redenen waarom je in beweging zou komen. Als de angst voor wat er komen gaat groter is dan de angst om te blijven zitten ontstaat er een noodzaak om in beweging te komen.
De tweede reden is een verlangen (passie) om vanuit je missie andere dingen te doen om je identiteit te bewaken.
Als de winst bij niet veranderen groter is dan het verlies bij wel veranderen, waarom zou je dan veranderen? Waarom zou je je eetpatroon veranderen als diabeet, terwijl je gewoon medicijnen kunt nemen? Waarom zou je je collega aanspreken op zijn tekortkomingen als je de gevolgen ervan kunt omzeilen? Zolang we de pijn kunnen uitstellen of vermijden hebben we nu geen probleem en zullen we niet veranderen.
Als je haast hebt, moet je gaan zitten. (Confucius)
Als een razende van start gaan en als een kip zonder kop gaan rennen brengt je niet naar de juiste plek. Sta even stil op positie C uit het keuzemodel in Figuur 10, maar maak dan een keuze. Dat ook een stap naar A-accent zijn. Of een tussenstap richting A. Als het maar een stap is waar je achter staat en die ook haalbaar is.
Alle processen uit de voorgaande blogs gaan tegen je werken. Je moet sterk zijn.
Ik heb je verteld over egodepletie. Houd er rekening mee dat jij daar ook last van gaat krijgen. Zorg er voor dat je fit en helder van geest bent. Na een te korte nacht of teveel andere inspanning ben je niet op je best en kan het zijn dat je te weinig wilskracht hebt om de verleidingen te weerstaan. Je hebt focus nodig. Je brein moet niet met andere dingen bezig zijn. Als je boos bent, gestresst of angstig, staat je brein niet open voor verandering. Je brein staat in de paniekmodus en is bezig met overleven. En je kan niet multitasken. Je kan op zijn best alleen meerdere dingen half doen. En dat wil je nu niet.
Pak maar één verandering tegelijk aan. Gedragsverandering kost energie en je hebt er je aandacht bij nodig. Dus ook al ben je nog zo fit van start gegaan, je wordt moe. Daardoor vergroot je de kans op tegenslagen en die tegenslagen geven je superego argumenten om te stoppen. En als je vaak terugvalt maakt je onderbewuste de koppeling tussen nieuw gedrag en tegenslagen en ben je jezelf de verkeerde op aan het programmeren.
Houd je doel voor ogen en onthoud waar je het voor doet. Als je weet dat je situaties tegen gaat komen waarin het moeilijk gaat zijn je nieuwe gedrag te vertonen, plan er dan niet te veel omheen. Liever nog, plan de moeilijke dingen aan het begin van de dag. Dan kan je het niet meer uitstellen, heb je nog voldoende energie en bovendien heb je dan meteen een geslaagde dag en kan de rest van de dag alleen maar relaxed worden.
Zorg voor kleine, haalbare taken en bouw ook ruimte in voor tegenslagen, uitloop en om even bij te komen. En houd er rekening mee dat je wat minder snel bent dan je misschien had gedacht. Je gaat niet direct vanuit stilstand 100 kilometer per uur. Zeker niet als je de afgelopen jaren hebt rondgetuft in de dertigkilometerzone.
Wat ook goed kan helpen is het inbouwen van een structuur. Een structuur helpt je in je nieuwe conditionering. Je hoeft geen keuzes te maken omdat je keuzes al vastliggen. Je kunt dus ook geen verkeerde keuzes maken. Als je dit een tijdje volhoudt wordt de structuur je conditionering en gaat het op de automatische piloot.
Er zijn echter ook programma’s die egodepletie als middel gebruiken. De deelnemers worden eerst tot op het bot vermoeid worden om daarmee alle weerstand tegen verandering weg te nemen om vanaf dat punt te werken aan nieuw gedrag. Dit is niet zozeer voor de verandering van het gedrag, maar om erachter te komen wat er achter al die blokkades (remmende factoren) verscholen ligt. Dit werkt natuurlijk alleen als iemand anders je er doorheen trekt, je de juiste vragen op het juiste moment stelt en je de juiste prikkels geeft. Dit kan je niet bij jezelf toepassen.
Het bovenstaande geldt ook als er een grote verandering in de privésituatie plaatsvindt. Gedragsverandering lukt wel ineens bij een verhuizing, de geboorte van een kind, een nieuwe baan. Ze zetten het brein even op zijn kop. Vaste patronen bestaan niet meer. Er zijn andere impulsen waar nog geen standaardrespons bij hoort. Dat is je ‘window of oppurtunity’. Je kunt nieuwe standaardreacties bedenken voor gebeurtenissen. In je nieuwe omgeving, bij nieuwe mensen of in een ander leefpatroon kun je nieuwe rituelen opstarten, nieuw gedrag vertonen of een andere mindset hebben.
Je kunt je gedrag gaan veranderen omdat je het heel graag wil, omdat je niet anders kan. Mensen veranderen alleen uit angst of verlangen, uit noodzaak of passie. Maar het verlangen komt meestal ook uit onvrede over de huidige situatie. Mensen gaan pas wat doen als ze echt niet anders meer kunnen. Als het goed gaat wordt er wel gepraat over verandering, pas als er echt een probleem is komt men in actie. De angst voor verandering, voor het onbekende, houdt mensen op hun plaats. Lekker in de comfort zone. De meeste mensen durven het roer pas echt om te gaan als ze ‘rock bottom’ raken. Veel mensen moeten eerst ziek worden, scheiden, ontslagen worden, failliet gaan of een dierbare verliezen voordat ze het lef hebben echt te gaan voor wat ze willen. Als je helemaal aan de grond zit kan je alleen maar omhoog.
Gelukkig zijn is niet het leven van een zorgeloos probleemvrij leven. En dat is fijn, want dat bestaat niet. Er zijn altijd tegenslagen, nare dingen en problemen en anders bedenk je er wel een paar.
Juist de progressie, het oplossen van problemen maakt gelukkig. Het beter hebben dan gisteren.
Het oplossen van de problemen die jij wil oplossen geeft jou de intellectuele uitdaging die je wil hebben. Als die dus in lijn liggen met jouw doelen, met wat jij wil doen, is je probleem je oplossing geworden
Iedere oplossing leidt tot een nieuw probleem. Je nieuwe baan geeft je de angst die te verliezen. Je nieuwe grotere huis geeft je meer vierkante meters te onderhouden. Je nieuwe partner vraagt je meer tijd samen door te brengen. En je kind kost je vreselijk veel geld, tijd en aandacht.
Ieder nieuw probleem kan je ook nieuwe oplossingen of wegen naar nieuwe oplossingen geven die je niet voor ogen had, maar je heel veel nieuwe kansen bieden. Hoe vaak hoor je niet dat iemand ontslagen is en daarna zijn droombaan vindt? Of met de ontslagvergoeding en de WW-uitkering in de achterzak een eigen zaak starten die de basis legt voor een succesvolle onderneming?
Ontslag nemen is de makkelijke keuze om te vluchten (naar een plek waar het vaak niet beter is), druk zijn een excuus om niet te hoeven kiezen (terwijl geen keuzes kunnen maken de reden is) en blijven zitten is een blijk van keuzestress (terwijl het een gebrek is aan durf om de juiste keuze te maken, daarvoor ook dingen te laten en het risico te lopen niet de juiste keuze te maken, terwijl de slechtste keuze altijd beter is dan geen keuze).
Je hebt ongeluk nodig. Ontevredenheid om je in beweging te krijgen. Daarom zijn Nederlanders gelukkig. Just omdat wij zoveel klagen zijn wij gelukkiger. Innovatie komt altijd uit ontevredenheid. En het idee dat het beter kan. En hoe hoger je welvaartsniveau is, hoe meer reden je hebt om te klagen. Geluk ligt in het verschil tussen de werkelijkheid en je verwachting daarvan. En wij hebben flink hoge verwachtingen van de werkelijkheid en de maakbaarheid daarvan. Stap je uit de dramadriehoek en kijk je naar de feiten, dan kan je alleen maar concluderen dat we het ontzettend goed hebben.
Maak de juiste keuzes en maak het jezelf makkelijk. Want het is niet makkelijk. Je hebt er LEF voor nodig: lust, energie en focus. Ik wijdde er al een paragraaf aan in ‘En nu jij!‘, als onderdeel van Stap 6. De Lust is het verlangen, de passie. De bewuste keuze die je maakt. De Energie moet je juist doseren zodat je deze beschikbaar hebt op het moment dat je het nodig hebt voor je gedragsverandering. En dan moet je scherp blijven. Voor je het weet raak je verstrikt in alle afleidingen. Juist omdat het niet leuk is en je veel liever allerlei andere dingen gaat doen. Met de juiste Focus houd je je doel scherp voor ogen en zet je stappen in de juiste richting.
Je wil dingen anders doen. Dat betekent dat je moet stoppen met je oude gedrag. Daar ga ik je volgende week meer over vertellen.
Groeten,
Frank
Deze post (of een bewerking daarvan) is onderdeel van mijn boek ‘En nu echt!’.
