Tijdens de boekpresentatie van ‘Ons Creatieve Brein’ noemde de auteur, neuroloog Dick Swaab, acht manieren om creativiteit te stimuleren: alcohol, drugs, L-dopa, een nieuwe omgeving, wandelen, dromen, diversiteit in multidisciplinaire teams (naast de afwisseling door multidiscipline zelf) en cognitieve stimulatie training. Als voorbeeld voor die laatste noemde Swaab het noemen van zoveel mogelijk alternatieve manieren om een paraplu te gebruiken.
Dit is niet zomaar een trucje, hersenscans bewijzen dat je prefrontale cortex werkelijk verandert als je dit soort oefeningen doet.
En die prefrontale cortex heb je nodig. Creativiteit is een zeer bewust proces waarmee je een aantal onbewuste processen hoopt op te starten en koppelingen tot stand wil brengen tussen kennis die je onbewust tot je beschikking hebt. Omdat je je onderbewuste niet direct kunt sturen, maar je bewuste wel kan je creativiteit niet afdwingen, maar alleen stimuleren.
Verwonder je over dingen. Accepteer niet alles. Ga er niet vanuit dat de werkelijkheid die je ziet ook echt de werkelijkheid is. Sterker nog, je zou kunnen zeggen dat er niet zoiets bestaat als ‘de werkelijkheid’.
Je kunt niets leren als je denkt alles al te weten. Stel je open, stel alles ter discussie (zeker je eigen verzinsels, ‘ervaring’ genoemd) en wees nieuwsgierig. Zonder te leren, zonder nieuwe ervaringen en nieuwe kennis kom je niet vooruit.
In oktober vertelde ik je over de Kanizsha-driehoek. Je ziet de hele dag witte driehoeken. En zoals in eerdere blogs uitlegde hebben alle automatische processen er toch maar voor gezorgd dat we het zo ver hebben geschopt met zijn allen. Maar, zal de pessimist zeggen, deze automatische processen hebben er ook voor gezorgd dat we het juist maar tot hier hebben geschopt. Wat hadden we toch veel verder kunnen zijn als we ons niet zo hadden laten remmen door onze angsten en onze conditionering. En ook dat is waar. Daarom ga ik je nog wat tips geven om outside the box denken te stimuleren.
“Stimuleren?”, hoor ik je denken. Ik wil het gewoon doen! Heel goed. Je mag de paragraaf in het volgende hoofdstuk over verdachte en verboden woorden overslaan. Helaas, creativiteit valt niet af te dwingen. Sterker nog, als je wanhopig gaat zitten proberen een Eureka-moment af te dwingen wordt de kans daarop alleen maar kleiner.
Creativiteit is pas nodig als de gebaande paden niet tot het gewenste resultaat leiden. Ook moet je geen problemen gaan oplossen die geen problemen zijn. En geen problemen die niet jouw probleem zijn. Daarom eerst een paar checkvragen:
- Is er echt geen oplossing voorhanden waarmee het probleem kan worden opgelost?
- Kan niemand anders het probleem voor je oplossen?
- Ben jij wel verantwoordelijk voor het oplossen van het probleem? Is het niet eigenlijk de verantwoordelijkheid van iemand anders?
- Wat als het probleem blijft bestaan, zou je dat niet kunnen accepteren?
Als je ergens ‘ja’ op hebt geantwoord, ga dan vooral niet moeilijk doen en de hele outside the box-trukendoos opentrekken. Tenzij dit juist het type probleem is dat jij graag oplost. De noot die jij graag wil kraken. In hoofdstuk II.I heb ik je verteld over hoe je juist problemen kunt aantrekken omdat die problemen voor jou juist oplossingen zijn.
Je hebt bepaald dat je een probleem op gaat lossen en gaat dat op een creatieve, outside the box-manier doen. Voordat je gaat oplossen moet je eerst het probleem ontleden. Beginnend bij de vraag of je wel een probleem hebt. De checkvragen dekten dit voor een deel al af, maar leg de feiten eens naast elkaar. Een probleem is niets meer dan een combinatie van feiten die voor jou onvoordelig is. Denk je.
Ik schreef deze paragraaf een jaar geleden op 38.000 voet hoogte in een Boeing 737-800. Er was net wat turbulentie en het ‘riemen vast’-lampje ging branden. Iedereen werd verzocht weer op zijn plaats te gaan zitten en de stoelriem vast te maken. Ook moesten de tafeltjes opgeklapt worden en dus moest ook mijn MacBook even dicht. Ik was lekker op dreef dus baalde er van dat ik niet even lekker door kon typen. Ik had een probleem: ik kon niet doorschrijven.
Maar met de laptop dicht op schoot dacht ik nog even verder aan wat ik aan het schrijven was en waar ik naartoe wilde. Ik bedacht wat nieuwe verbanden, een iets andere opbouw en als klap op de vuurpijl kon ik deze situatie ook nog gebruiken als voorbeeld om mijn punt duidelijk te maken. Mijn probleem was opgelost! Het lampje ging weer uit, mijn appeltje lichtte weer op en ik schreef in één ruk een hele bladzijde vol.
Weer terug naar de vraag: wat is het probleem? Neem even de tijd om je probleem te beschrijven. Wat zijn de feiten die maken dat je een probleem hebt? En vooral: welke van deze feiten maken dat het nadelig is. Het feit ‘het regent’ is pas nadelig als je buiten bent zonder regenjas en dat bovendien nog erg vindt ook. Dat het regent is op zich best fijn, want: goed voor de plantjes!
Met het probleem helder voor ogen en de feiten die het probleem maken netjes op een rij kan je dan echt gaan beginnen met je creatieve proces. Het stimuleren daarvan, tenminste.
Jezelf verwonderen, de werkelijkheid niet zomaar accepteren en rust had ik al genoemd. Dus zorg eerst voor een rustige omgeving. Vertrouwen en veiligheid zijn ook belangrijk. Jij en de andere probleemoplossers moeten elkaar niet voor de voeten gaan lopen, uitlachen, affikken of de mond snoeren. Effectief gedrag met zelfvertrouwen, assertiviteit en kwetsbaarheid is nodig, naast lef en doorzettingsvermogen. Daar vertel ik je allemaal meer over in hoofdstuk II.VII.
Het probleem van de regen is ongeveer zo:
Het regent en ik loop buiten zonder regenjas en dat vind ik niet leuk.
Dat is de volgende combinatie van feiten:
- Het regent
- Ik loop buiten
- Ik heb geen regenjas aan
- Ik vind het niet leuk
De onderliggende feiten kunnen deze zijn:
- De regen valt op mijn hoofd
- Ik hou er niet van om nat te worden
- Ik ben onderweg naar een belangrijke afspraak
- Ik wil niet onverzorgd overkomen op die afspraak
Wat is hier nu het probleem? En wat is de oplossing? Er zijn er vele te bedenken. Alle afzonderlijke feiten zijn geen probleem. Door één van de feiten te veranderen heb je het probleem in een mum van tijd opgelost. Stap uit de dramadriehoek en ga op zoek naar een oplossing.
Als we het stoppen van de regen even overslaan kan je een regenjas kopen. Je kunt ook onder een afdak gaan lopen, de bus nemen, gaan liften of een taxi nemen. Dan kan je de afspraak nog afzeggen of verplaatsen of gewoon accepteren dat je nat wordt en daardoor nat op je afspraak aan komt. Misschien is het juist wel een leuke binnenkomer. Is het ijs meteen gebroken.
Groeten,
Frank
Deze post (of een bewerking daarvan) is onderdeel van mijn boek ‘En nu echt!’. Klik hier voor meer info.
