“Pas op dat je niet het eeuwige talent blijft”, zei ze tijdens een sollicitatiegesprek. Het zal een jaar of acht geleden zijn. Ik solliciteerde naar een rol als business unit manager. Ik werd het niet. Ik had de juiste ervaring niet. Wel het enthousiasme. Maar dat was niet genoeg. Ik had het nog niet eerder gedaan, dus ik mocht het nog niet doen. Ik denk hier nog best eens aan terug. Het eeuwige talent…
Vorige maand ben ik 40 geworden. Ik realiseer me de laatste tijd vaker dat ik niet meer bij de jonkies hoor. Dat ik niet meer verrassend bij de big boys aan tafel zit. Dat er vaker van me verwacht wordt dat ik nu een big boy ben. Of misschien verwacht ik dat vooral zelf. Gelukkig word ik tijdens workshops, waar ik mij graag laat voorstellen door de groep, stelselmatig een jaar of vier jonger geschat dan ik werkelijk ben. Maar als ik met een trainee spreek ziet die mij toch echt niet meer als gelijke…
Ik heb in verschillende managementdevelopmentprogramma’s (ja, ook één woord in Nederland) gezeten en mocht inderdaad al op relatief jonge leeftijd meespelen met de big boys. Ik zat aan redelijk wat management- en directietafels, tot aan C-level aan toe. Ik vind dat nooit zo spannend of bijzonder, zoals ik mezelf sowieso niet zo bijzonder vind. Ik werd als talentvol beschouwd en werd bij veel zaken betrokken. Maar wat heb je hier nou op de lange termijn aan?
Talent en een succesvolle start in het leven lijken geen garantie voor een gelukkige oude dag. Sterker nog, er lijkt een correlatie te bestaan tussen op jonge leeftijd het gevoel te hebben tot een groep van begaafden te behoren en een minder positieve geestesgesteldheid op je tachtigste. (1) Het werkt dus tegengesteld.
Sowieso dipt je geluksgevoel rond je 50e. Het geluksgevoel neemt af als je in de dertig en veertig bent, terwijl dat zakelijk gezien vaak je beste jaren zijn. Pas vanaf 50 vertoont je geluksgevoel weer een stijgende lijn. (2) Kinderen krijgen helpt daar niet bij, daar word je niet gelukkiger van. Trouwen maakt ongelukkiger, kinderen krijgen ook. Het geluksniveau stijgt pas weer als de kinderen uit huis gaan. (Lees hier meer daarover)
Uit onderzoek naar mensen die belangrijke uitvindingen hebben gedaan blijkt dat de kans het grootst is een belangrijke ontdekking te doen ergens in de twintig of dertig. (3) Jobs en Wozniak (Apple), Gates (Microsoft), Zuckerberg (Facebook), Page en Brin (Google), allemaal waren ze in de twintig toen ze hun bedrijf startten.
Naarmate je ouder wordt neemt je neuroplasticiteit af. Oftewel, de veranderbaarheid van de verbindingen in je brein wordt minder. Je bent minder in staat vernieuwende, innovatieve dingen te bedenken. Je wordt minder goed in het snel verwerken van informatie en je wordt minder scherp. Luchtverkeersleiders moeten om deze reden verplicht op hun 56e met pensioen.
Het is niet gek dat de 27 club zoveel leden kent. Jimi Hendrix, Kurt Cobain, Janis Joplin, Jim Morrison en Amy Winehouse gingen ten onder aan de druk van hun succes en stierven op hun 27e. En laten we Avicii niet vergeten, die weliswaar 28 werd. Hadden ze de top bereikt en waren ze bang voor de neergang? Werd het moeilijker de toppositie te behouden?
Zelfs Darwin was op latere leeftijd depressief. Ook sporters pieken in hun twenties. Afhankelijk van de sport kan je je tot halverwege de dertig door, maar dan mag het sportpakje toch echt aan de wilgen. En dan?
Age is of course a fever chill
that every physicist must fear
He’s better dead than living still
When once he’s past his 30th year
– Paul Dirac, Natuurkundige
Een CEO die zijn bestuurdersstoel in de directiekamer opgeeft, mag zijn passagiersplek in zijn directieauto ook inleveren. Als je geluk aan je succes gekoppeld is, valt je geluk dus uiteen als je succes dat doet. Er komt een moment dat de curve van groei en succes gaat afnemen en zelfs gaat dalen. Koppel je geluk los daarvan.
Als je werk echt je hobby is en je je leven zo hebt ingericht dat er de juiste balans is tussen werk en privé, dan kan je door blijven gaan. En dat is hard werken, want die balans verschuift telkens. Continu heb je conflicten en moet je lastige keuzes maken. Moet je mensen teleurstellen ten koste van je eigen geluk.
En je moet jezelf blijven uitvinden. Blijven leren. Als sporter moet je al rond je 30e een belangrijke switch gaan maken. Als luchtverkeersleider uiterlijk op je 56e. Heel vernieuwend ga je niet meer zijn. Baanbrekende innovaties komen van de jonkies. Maar kennis en ervaring delen kan je juist pas veel later. Niet voor niets zijn professoren en hoogleraren vaak grijze mannen van ver boven de zestig. Het delen van kennis op een manier die ook werkelijk goed overkomt, lukt mensen op hogere leeftijd gewoon beter.
Houd niet vast aan die lijn omhoog, want dan kom je The Peter principle tegen:
“In een hiërarchie stijgt elke werknemer tot zijn niveau van onbekwaamheid.”
Goeie werknemers maken promotie, net zo lang tot ze op een niveau zitten boven hun kunnen. En daar blijven ze dan hangen. Ondermaats presterend. Daar word je niet vrolijk van. Laat staan gelukkig. De bedenker, Laurence J. Peter, stelt dat als dit proces maar lang genoeg doorgaat, elke werknemer in theorie zijn niveau van incompetentie kan bereiken. Als alle werknemers in een hiërarchie dit niveau bereikt hebben, is de hoeveelheid verricht nuttig werk nul, aldus Peter. Niet fijn voor jezelf, maar dus ook niet voor organisaties.
Een jaar of vijf geleden ben ik gestopt me druk te maken over mijn salaris. En over hiërarchie. Over succes misschien zelfs. Mijn neuroplasticiteit neemt dan misschien af, mijn wilskracht om ‘de goeie dingen’ te doen wordt steeds groter.
Eigenlijk zou iedereen net als ik alles eens moeten hebben,
om in te zien dat het hier niet in zit.
– Jim Carrey (via Paul Smit in deze aflevering van de Vodgasten)
Het gaat steeds minder over dingen, over geld, over status en over succes en steeds meer over geluk, over relaties, over jezelf zijn. Over onafhankelijk zijn. En daarvoor moet je ‘jezelf zijn’. En die ontdekkingstocht duurt tot aan de dood.
Ik ben niet religieus. Maar ben wel gefascineerd door religie. Voor mij is religie een combinatie van psychologie, natuur en logica (of het ontbreken daarvan). Steeds beter begrijp ik waarom mensen religieus zijn. Als de ontdekkingstocht van ‘het vinden van jezelf’ duurt tot aan de dood, dan is de hemel als eindbestemming het einddoel. Het hoogst haalbare. En als je je leven ten dienst stelt aan dat doel, dan gaat het er om dat je je leven zo trouw mogelijk aan jezelf leeft om zo ver mogelijk bij dat einddoel in de buurt te komen. Dan gaat het erom dat je zoveel mogelijk doet om zoveel mogelijk los te laten van wat je denkt dat andere mensen denken en vinden, en zoveel mogelijk, in goede harmonie met anderen, egoïstisch te zijn.
Destijds mocht ik geen business unit manager worden omdat ik het nog niet was geweest. Niet lang daarna kreeg ik van een andere directeur wel de kans deze rol te pakken. Totdat ik de rol twee jaar later teruggaf. Ik schreef twee jaar geleden over hoe ik niet mijn nieuwe functie ben. Mijn geluk hangt niet aan een titel. En al helemaal niet aan een werkgever.
Ik wil niet meer aan managementtafels zitten. Ik hoef niet meer geld. Ik hoef geen nieuwe leaseauto. Ik wil lol maken. Mensen helpen. Mijn kennis delen. Meer leren. Niet hard werken. Wel heel veel impact maken. Heel veel waarde leveren. Aan mensen. Voor mensen. Met mensen.
Ik hoop wel het eeuwige talent te blijven. De jonge, speelse enthousiasteling, constant nieuwsgierig. Gierig naar het nieuwe. Continu lerend. Het bestaande ter discussie stellend. Filosoferend (van het Griekse ‘liefde voor wijsheid’). Vernieuwend. Mijn voortdurend ontwikkelende kennis en kunde telkens op een nieuwe manier inzetten en daarmee mensen blij maken.
Gelukkig misschien zelfs.
Groeten,
Frank
(1) Carole Holahan en Charles Holahan, psychologen aan de University of Texas in The international journal of aging and human development, 1999
(2) Jonathan Rauch, Brookings Institution in The happiness curve: why life gets better after 50
(3) Benjamin Jones, hoogleraar strategie en ondernemerschap aan de Kellogg School of Management en verbonden aan Northwestern University
NB: De inspiratie voor deze post en de hierboven vermelde bronnen haalde ik uit dit artikel.
